Sayın Fahrettin Koca
Sağlık Bakanı
Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan korona virüs (COVID- 19), kısa sürede bütün dünyaya yayılmış ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından küresel salgın (Pandemi) olduğu açıklanmıştır. 11 Mart 2020 tarihinde ise tarafınızdan Türkiye’deki ilk korona virüs vakasının tespit edildiğini açıklamıştır. Bunun üzerine başta hükümet olmak üzere pek çok kamu ve özel kurum virüs salgınına karşı önlemler almaya başlamıştır. Bakanlığınız bünyesinde COVİD 19 ile Mücadele Bilim Kurulu önerileri doğrultusunda çalışmalar sürdürülmektedir.
Bildiğiniz üzere hapishaneler kişisel alanların sınırlı olduğu ve hijyenin zor sağlanabildiği kapalı kurumlardır. Yoğun ve hareketli nüfus, hapishanelerin özellikleri ve organizasyonu bu tür salgınların yayılması için oldukça elverişli ortam yaratmaktadır. Bu konudaki kaygılarımızı sivil toplum örgütleri ile yaptığımız ortak açıklama ile kamuoyu ile paylaşmıştık.1
Bu konuda Avrupa İşkencenin ve İnsanlıkdışı veya Onurkırıcı Muamelenin veya Cezanın Önlenmesi Komitesi CPT de 20 Mart 2020 tarihinde “Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Kişilere Korona Virüs Pandemisi Bağlamında Muameleye İlişkin İlkeler” açıklamasını yapmıştır.2
Avrupa Konseyi İnsan Hakları Temsilcisi Dunja Mijatovic, 6 Nisan 2020 tarihinde koronavirüsle mücadele kapsamında üye ülkelere çağrıda bulunarak cezaevlerinde bulunan mahkumların haklarını ve sağlığını koruma altına almak amacıyla acil önlemlerin hayata geçirilmesi gerektiğini söylemiştir.3
Ayrıca BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, 3 Nisan 2020 tarihinde yaptığı açıklama ile küresel salgınla mücadele kapsamında atılacak ilk adımlardan birinin siyasi mahpusların derhal salıverilmesi olduğunu vurgulamıştır.4
Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi Türkiye Raportörü Boriss Cilevics, İspanya ve Türkiye’ye yaptığı çağrısında aşırı kalabalık hapishanelerde COVİD 19’a karşı yapılması gereken ilk işlemin mahpus siyasetçilerin serbest bırakılması olduğunu belirtmiştir.5
Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu FIDH, Uluslararası Af Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü de yaptıkları açıklamalarda hapishanelere dikkat çekmiş ve dezavantajlı gruplardan başlamak üzere hapishanelerden tahliyelere hızlıca başlanmasını talep etmişlerdir.
Derneğimiz ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın 7 Nisan 2020 tarihinde yaptığı açıklamada ise İzmir Şakran Ceza İnfaz Kurumu Kampüs Hastanesi’nde görevli doktorun COVİD 19 testinin pozitif çıktığı belirtilmiş ve acilen hapishanelerde ayrımsız olarak önlem alınması gerektiği belirtilmiştir.6
Tüm bu gelişmelere ve COVİD 19 salgın tehlikesinin daha da büyümesine rağmen TBMM’de görüşülen İnfaz Kanunu değişiklik teklifinde ayrımcı düzenlemeler bulunmakta olup suç tiplerine göre, özellikle TMK kapsamındaki mahpusların dışlandığı düzenlemeler bulunmaktadır.
COVİD 19 salgınının hapishanelerde bulunan mahpusların sağlık ve yaşama hakkını tehdit ettiği, tehlikenin de oldukça yakın olduğu gerçeğinden hareketle bir dizi önlem alınması gerektiği kanaatindeyiz. Bu kapsamda;
- Hasta mahpusların salgın hastalık durumunda ciddi risk grubunda bulunması nedeniyle serbest bırakılarak infazlarının ertelenmesini, tutuklu olanların serbest bırakılmasını,
- Virüsün özellikle 60 yaş üstü kişilerde ölümcül etkisi göz önünde bulundurularak 60 yaş üstü mahpusların tedbiren serbest bırakılarak infazlarının ertelenmesini, tutuklu olanların serbest bırakılmasını,
- Hamile ve çocuklu kadınların (780 çocuk anneleri ile birlikte kalıyor), çocuğun üstün yararı ilkesi gözetilerek serbest bırakılmaları ve infazlarının ertelenmesini,
- Çocuk mahpusların bir an önce serbest bırakılmasını,
- Terörle Mücadele Kanunu (TMK) kullanılarak suçlanan siyasi tutukluların (milletvekilleri, belediye eş başkanları, belediye meclis ve il genel meclis üyeleri, avukatlar, gazeteciler, insan hakları savunucuları, aydın ve yazarlar, aktivistler, sendikacılar, öğrenciler gibi) bir an önce serbest bırakılmasını,
- TBMM’de görüşülmekte olan İnfaz Kanunu değişiklik teklifinin infazda eşitlik ilkesi, infaz sürelerinin kısaltılması ve dezavantajlı mahpus grupların mağduriyetleri gözönünde bulundurularak tüm mahpuslar bakımından ayrım gözetilmeksizin mümkün olduğu oranda kapsayıcı olmasını,
- Tutuklamanın istisna olduğu gerçeğinden hareketle tüm tutukluların durumlarının dosya üzerinde incelenerek mümkün olduğu oranda bir an önce tahliyelerinin sağlanmasını,
gerektiğini düşünmekteyiz.
Bakanlığınızın COVİD 19 ile mücadele bağlamında TBMM ve Adalet Bakanlığı nezdinde girişimlerde bulunması elzem görmekteyiz.
Bu hususlarla ilgili olarak işbu yazımızın COVİD 19 ile Mücadele Bilim Kurulu’na sunularak, Bilim Kurulu önerilerinin hayata geçirilmesini talep etmekteyiz.
Saygılarımızla
Öztürk Türkdoğan
Genel Başkan
__________
1 https://www.ihd.org.tr/covid-19-salgini-ve-hapishanelerde-acilen-alinmasi-gereken-onlemler/
2 İngilizce metin: https://www.coe.int/en/web/cpt/-/covid-19-council-of-europe-anti-torture-committee-issues-statement-of-principles- relating-to-the-treatment-of-persons-deprived-of-their-liberty-
Türkçe çevirisi: https://www.ihd.org.tr/ozgurlugunden-yoksun-birakilan-kisilere-korona-virus-pandemisi-baglaminda-muameleye- iliskin-ilkeler/
3 https://www.coe.int/en/web/commissioner/news-2020/-/asset_publisher/Arb4fRK3o8Cf/content/covid-19-pandemic-urgent-steps- are-needed-to-protect-the-rights-of-prisoners-in-europe?
4 https://news.un.org/en/story/2020/04/1061002
5 http://assembly.coe.int/nw/xml/News/News-View-EN.asp?newsid=7837&lang=2
6 https://www.ihd.org.tr/covid-19un-cezaevlerinde-onlenmesi-icin-acil-eylem-gerekiyor/